“Misschien kan ik hier wel een niveau hoger doen”: De beleving van niveaus in een school met verlate selectie (1/3)

Verlate selectie, oftewel het uitstellen van de indeling van leerlingen in vmbo, havo, of vwo, wordt aanbevolen door o.a. de Onderwijsraad om kansenongelijkheid en sociale segregatie binnen het Nederlandse voortgezet onderwijs te reduceren. Er is veel onderzoek over de effecten van verlate selectie op kansengelijkheid, maar er is minder bekend over de kwalitatieve gevolgen hiervan. Welke implicaties heeft zo’n systeemverandering voor leerlingen, bijvoorbeeld voor hun sociale contacten en de manier waarop zij het onderwijs beleven? Dit paper rapporteert over etnografisch onderzoek op een middelbare school waar verlate selectie wordt toegepast, klassen heterogeen (met leerlingen van verschillende niveaus) worden ingericht, en waar relatief makkelijk tussen niveaus gewisseld kan worden. De data bestaan uit interviews en focusgroepen met leerlingen, docenten, en de schoolleiding, en (les)observaties tijdens twee jaar veldwerk. Uit de data blijkt dat leerlingen het als vanzelfsprekend ervaren les te krijgen in heterogene klassen en vriendschappen ontwikkelen met leerlingen van andere niveaus. Tegelijkertijd zijn leerlingen sterk gericht op hun eigen niveau en streven ze naar het behalen van het hoogst mogelijke niveau. Deze inzichten in de kwalitatieve gevolgen van verlate selectie en heterogeniteit kunnen een belangrijke rol spelen in beslissingen rondom veranderingen in de inrichting van het Nederlands voortgezet onderwijs.